Okolice Nowego Targu to jedyna lokalizacja w Polsce z widokiem na cztery parki narodowe równocześnie! Z tego miejsca Tatry zachwycają prezentując się w całej okazałości. To świetny punkt wypadowy do wycieczek pieszych i rowerowych w Gorce, Spisz czy Pieniny. Z samego miasta przez Kowaniec wiedzie żółty szlak na Turbacz, a z Marfianej Góry szlak niebieski zaprowadzi nas na Łapsową Polanę, gdzie funkcjonuje schronisko górskie. W Nowym Targu ma swój początek słynny już w całej Polsce Szlak Wokół Tatr. Długość ścieżek rowerowych to blisko 25 km. Stąd najlepiej wybrać się na rajd Wokół Jeziora Czorsztyńskiego, trasą VeloDunajec czy na zachód przez unikatowe w skali kraju torfowiska z piętrzącą się nad nimi Babią Górą. Zimą na terenie miasta funkcjonują dwa wyciągi narciarskie i świetnie utrzymane trasy narciarstwa biegowego.

Miasto może pochwalić się do dziś kultywowanymi tradycjami pasterskimi. Owce przybyły tu razem z ludnością wołoską w XVI w., dlatego miasto znajduje się na Szlaku Kultury Wołoskiej. Dziś możemy poszukać figur owiec w przestrzeni miejskiej za sprawą rozwijającego się Szlaku Owcy Nowotarskiej. Aluminiowych owiec jest na razie trzy: rowerzystka, lotniczka i turystka. Prócz owiec zobaczyć tu można uszatki. Żyją w Parku Miejskim oraz na odcinku Szlaku Rowerowego Wokół Tatr między Nowym Targiem a Szaflarami. Z uwagi na ten fakt utworzono „Uszaty Szlak Turystyczny” - pierwszy szlak w Polsce poświęcony sowom.

W Nowym Targu można zrobić zakupy na największym w Polsce targowisku. To tutaj co roku ma miejsce wielkie święto – Jarmark Podhalański ze straganami, rękodziełem, pokazami i koncertami. Spragnionych wiedzy zainteresuje zlokalizowane w Ratuszu Muzeum Podhalańskie oraz tuż za rogiem Muzeum Drukarstwa oraz wyjątkowy w skali całego kraju relikt PRL-u – Izba Zimnej Wojny i Socjalizmu.

Będąc w Nowym Targu nie można nie spróbować legendarnych już lodów nowotarskich – najsłynniejszych lodów na Podhalu, które można kupić na Rynku. Lodziarni, które serwują tradycyjne lody jest w tej chwili kilka i każda z nich ma swoich oddanych klientów.

Historia

Jak wykazują najnowsze badania archeologiczne dziki i surowy region Podhala zamieszkały był już w epoce kamiennej. Zaledwie 10 km na południowy wschód od Nowego Targu, w skałach jaskini na Obłazowej, odkryto ślady osadnictwa sprzed kilkunastu tysięcy lat, w tym najstarszą na terenie Polski kość ludzką oraz bumerang z ciosu mamuta. 

W czasach średniowiecznych, najprawdopodobniej w okolicy dzisiejszego kościółka św. Anny, istniała już zorganizowana osada o nazwie Stare Cło lub Długie Pole, lokowana przez Cystersów szczyrzyckich. W pobliskim zaś Czorsztynie wznosiła się warownia strzegąca granicy węgierskiej, a na południu niewielki zameczek na Skałce w Szaflarach. Z roku 1326 pochodzi pierwsza wzmianka o Novum Forum, które w 1333 r. miało już wójta i plebana. 22 VI 1346 r. niejaki Dytrych Szyja otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego przywilej ponownej lokacji miasta na prawie magdeburskim. Powstało ono na nowym miejscu, w widłach Białego i Czarnego Dunajca, w tym też czasie wykształcił się jego miejski układ urbanistyczny z dużym centralnym rynkiem, od którego na wschód i zachód odchodziła jedna ulica. Kazimierz Wielki był również fundatorem pierwszego kościoła pod wezwaniem św. Katarzyny, będącej patronką miasta. 

Dzięki licznym przywilejom królewskim i rozwojowi rzemiosła miasto szybko się rozwijało. Już w 1396 r. Nowy Targ był ważnym ośrodkiem administracyjnym i handlowym z działającymi w pełnym składzie władzami samorządowymi. Od początku XV w. był zaś miastem królewskim i siedzibą starosty. W XVI w. było tu już 100 domów, miasto uzyskało prawo składowania wielickiej soli i olkuskiego ołowiu, pobierania cła od wiezionych z Węgier towarów, regularnie odbywały się jarmarki. W końcu XVII w. stałe zwiększanie pańszczyzny i łamanie prawa przez ówczesnych dzierżawców spowodowało antyfeudalne powstania górali w Klikuszowej i Czarnym Dunajcu, które zakończyły się ogólnym buntem na całym Podhalu. 

U schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej wskutek pożarów, ciągłych wojen i przemarszów wojsk własnych i obcych, Nowy Targ uległ wyludnieniu, a w 1772 r. został zajęty przez wojska austriackie. Po jednym z pożarów zaborczy zarządca miasta kazał przebudować pierzeje nowotarskiego rynku, wyprowadzając z nich po dwie ulice na rogach. Po 100 metrach ulice te na nowo zbiegają się w jedną arterię, przypominając o średniowiecznym wyglądzie miasta. Około 1820 r. Nowy Targ miał 520, w większości drewnianych, domów. Wozy pocztowe zaczęły przywozić pierwszych letników i turystów tatrzańskich. Po uruchomieniu linii kolejowej z Chabówki do Zakopanego, nastąpił wzmożony rozwój lokalnego przemysłu, rzemiosła i ruchu turystycznego. Tradycją stały się również słynne czwartkowe jarmarki. Na początku XIX w. powstało także wiele urządzeń i gmachów publicznych, m.in. gimnazjum, gmach „Sokoła”, szpital. Miasto było połączone linią kolejową z Krakowem i Wiedniem, i stanowiło potężny ośrodek regionalizmu podhalańskiego. 

II wojna światowa i okupacja hitlerowska przerwały okres budowania dobrobytu miasta. Zagładzie uległa ludność żydowska z nowotarskiego getta, wymordowana na miejscowym cmentarzu w liczbie prawie 2000 osób. Mimo terroru i represji okupanta w mieście działało kilka central konspiracyjnych, m.in. powstała w czerwcu 1941 r. Ludowa Konfederacja Tatrzańska, wychodziły podziemne pisma. Po wojnie Nowy Targ zaczął przyjmować przemysłowy charakter. Odbudowano zniszczony przez Niemców tartak, powstał kombinat obuwniczy, spółdzielnie odzieżowe i kuśnierskie. Równocześnie ruszyła budowa osiedli mieszkaniowych, w których mieszka dziś prawie połowa mieszkańców Nowego Targu. Dziś Nowy Targ, jak przystało na miasto powiatowe, jest znaczącym w regionie ośrodkiem handlowym, kulturalnym i sportowym. Działają tu liczne hurtownie, wytwórnie obuwia, zakłady kuśnierskie, materiałów budowlanych. Turyści mogą korzystać z bogatej oferty restauracji, kawiarni i pubów. Miasto posiada wspaniałe warunki do uprawiania sportów lotniczych, narciarstwa biegowego i łyżwiarstwa szybkiego. Przez cały rok czynne są boiska oraz korty tenisowe. Wody Dunajca i jego dopływów są prawdziwym rajem dla wędkarzy. 

Zabytki

– Kościół św. Katarzyny – patronki miasta, z XIV w., ufundowany przez Kazimierza Wielkiego. Pierwotnie drewniany kościół ulegał licznym pożarom, dziś reprezentuje różnorodność stylów, wynikających z okresów przebudowy. Gotyckie prezbiterium z ok. 1346 r., murowana barokowa nawa z ok. 1606 r., chór, zakrystia i schody na wieżę z 1608 r. W 1717 r. dobudowano kaplicę N. P. Marii Różańcowej. W 1765 r. powstaje nowy portal boczny pod wieżą oraz portal z figurą św. Jana Nepomucena od pd. strony kościoła. Na przykościelnym terenie znajduje się piękny Ogród Różańcowy.

– Kościół pw. św. Anny, modrzewiowy, na wzgórzu cmentarza nowotarskiego, otoczony starymi drzewami, kryje w sobie zabytki z wielu epok: ołtarz główny z połowy XVIII w., ołtarze boczne z XVII w., cenne obrazy: Rodziny Najświętszej Marii Panny (1516 r.), Matki Boskiej z Dzieciątkiem (początek XVI w.) oraz XIX-wieczną polichromię przedstawiająca legendę o założeniu świątyni. Oba kościoły (św. Anny i św. Katarzyny) wpisane są na listę Szlaku Gotyckiego oraz na listę Szlaku Architektury Drewnianej.

– Rynek z szeregiem zabytkowych domów mieszczańskich z XIX / XX w.

– Ratusz w centrum Rynku w obecnym kształcie wybudowany w połowie XIX w., z pamiątkową tablicą poświęconą Papieżowi Janowi Pawłowi II.

– Kaplica Papieska z 1979 r. na Polanie Rusnakowej (przy szlaku żółtym na Turbacz), z licznymi pamiątkami gorczańskiej partyzantki. Odprawiane w niej były przez ks. prof. Józefa Tischnera słynne msze, które gromadziły rzesze wiernych.

– Muzeum Podhalańskie PTTK w Ratuszu ze stałą ekspozycją oraz wystawami czasowymi. W Muzeum ok. 7400 eksponatów z zakresu etnografii, historii, rzeźby, rzemiosła i sztuki ludowej. Cenny eksponat to wiedeńska maszyna drukarska z 1898 r. pracująca w drukarni Ignacego Borka.

– Figura św. Jana Kantego – Rynek.

– Pomnik Władysława Orkana, piewcy podhalańskiej ziemi na Rynku przed Ratuszem, ufundowany w roku 1934 przez Związek Podhalan,po II wojnie światowej zrekonstruowany.

– Budynek „Sokoła” z 1908 r. – był siedzibą Towarzystwa Gimnastycznego oraz ośrodkiem życia patriotycznego i kulturalnego, obecnie Zespół Szkół Zawodowych.

– Rezerwat Przyrody Bór na Czerwonem (114 ha), jedyne na Podhalu, objęte ochroną torfowisko wysokie, którego grubość sięga 5 m.

– Stary zajazd, ul. Waksmundzka 105, wybudowany pod koniec XVIII w. z kamienia łamanego i cegły w całości zrekonstruowany, obecnie Karczma „U Borzanka”.